Halas Savaşı, Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Vakur’nın 26 Ağustos 1922’bile sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Balaban Hücum ve 30 Ağustos’taki “Başkumandanlık Meydan Muharebesi” zaferiyle sonuçlandı.

Başkumandan Mustafa Kemal Ciddi, Türk ordusunun Halas Savaşı’nda kazandığı en mehabetli zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’da birliklere hücum emrini verdi. Onun şahsen yönettiği Dumlupınar’daki düz muharebesinde kahraman Mehmetçik, Yunan birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki yanında tamamen sarıp imha etti.

Büyük Tecavüz ve Başkumandanlık Meydan Savaşı 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Vakur, yengi sonrası 1 Eylül’bile Dumlupınar’da, Mağrip Cephesi’ndeki cemi subay ve erlere okunmak amacıyla yayımladığı bildiride, “Hep arkadaşlarımın, Rum’da daha apayrı saha muharebeleri da verileceğini göz uğrunda bulundurarak ilerlemesini ve herkesin düşünce gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı hep gücüyle sürdürmesini rica ederim. Ordular, önceki hedefiniz Akdeniz’dir, doğacak!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı tıpkısı fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları taşıyan şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i çocuk 12 kişinin hayatını kaybettiği olay sonrası ortaya sâdır tablo Türkiye ve dünya kamuoyunda yankı uyandırdı.

Doğan Vukuf Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden ayrıntılar ortada mevcut 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ilişik ışık, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler ortada, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi da bulunuyordu.

Faciadan kurtulan cet Abdullah Kurdi, “Hep dünyanın bizi görmesini istiyorum. Hep dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Biz ayrımsız coşkunluk muammer olabiliriz amma bizden ahir insanların aynı felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Ayn umum Gündüz Feneri (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın ardından başlatılan anket kapsamında adliyeye atıf edilen 3 meşkûk, “muhacir kaçakçılığı ayırmak” ve “bilinçli taksirle ölüme sebebiyet çevirmek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, uluslararası kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa görünmek için BENDE ve Orta Şark’dan çok sayıda yetkili, görüntülerin uluslararası basında serbest düz bulması konusunda konuyla ait değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, göçmen sorununun çözümüne müteveccih arsıulusal alanda hamle atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın yanında anne muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin mefret isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından derin sıkıntı duyduklarını dile getirdi.

Belli başlı sair olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuni Melik Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Düzlük Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da ilk tel görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla önce telgraf Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Kırım Savaşı’ndan bilgi veren telgrafta, “Müttefik askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri üstelik müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, çekişme tazminatının ödenmesine ilgili, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 aktarılma süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Manzume Bilgi, Harbiye ve Armada davalarından toplanmış 28 sene 4 kamer hapse mahkum edildi.

1945- Odalık II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık bırakıt davasını varisleri kazandı.

1947- ABD’li marifet adamları, çekirdeksel ağır sıklet üzere plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’üstelik Kıbrıs üstüne nazik yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli beyaz perde oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Reisicumhur Kerem Bayar’ın cenazesi, mevlit yeri Umurbey’birlikte törenle toprağa verildi.

1988- Adlı ressam Eren Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası ABD’nin güneyini vurdu, 1200 hayat öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 yıl aradan sonradan faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Çarkıt Mısır’da Kraliçe Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir hat açıldı.

1922- Iri Tecavüz zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Eksiksizlik Ciddi, Başkumandanlık Meydan Savaşı’nın ikinci sene dönümünde, Dumlupınar’da Müşevveş Çeri Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, evvel işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başvekil İsmet Gösterişli’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde geçmiş vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Çekicilik Mektebi’nde “tayyareci diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini metrukiyet edenlerin yürek zarfında düşüncesiz dönmelerine müsaade verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya kuma değişmeyen tasarısını oy birliğiyle akseptans etti.

1977- Orgeneral Kenan Dünya, Kara Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Piyes sanatçısı Gürdal Tosun, tedavi gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde emanet veda etti.

2011- Cumhur Reisi Abdullah Gül, 30 Ağustos Yengi Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü dolayısıyla Erkânıharbiyeiumumiye Karargahında planlı törende “Başkomutan” sıfatıyla kutlamaları kabul eden evvel Cumhur Reisi oldu.

2013 – 30 Ağustos Utku Bayramı Resepsiyonu’na ilk defa Reisicumhur Abdullah Gül ev sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona muhalefet liderleri Eksiksizlik Kılıçdaroğlu ve Devlet Bahçeli katılmadı.

2015- Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Yengi Bayramı zımnında “Başkomutan” sıfatıyla ilk defa Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul resmi verdi.

2021- MEMLUK Form Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, ÇAKER güçlerinin Afganistan’dan istifa sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız ozan Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Amaç tahttan indirildi, adına kardeşi II. Abdülhamit melik oldu.

1890- Brüksel Umumi Senedi ile köle ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” adlı oyununun evvel gösterimi Berlin’dahi yapıldı.

1930- Valilik ve şehremanetinin birleştirilmesine değişmeyen verildi. Valiler, bire bir zamanda belediye reisi oldu.

1970- İzmir’de Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, inşaat sırasında yandı.

1988- Sert Çizi Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın eski eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi ahali Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri gidiş geliş kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta aynı güreşçi köprüsü üzerinde sâdır yığılma zımnında çoğu Şii hacı adayı bin can hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Ziyalı Hükümdar (Astana) sahih Kumay Arkeoloji Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ait 2 bin yıllık kalıntılar dönme ışığına çıkarıldı.

2016- KÖLE ile Küba ortada 1961’de kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının ardından baştan başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar el İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin yıldırı örgütü DEAŞ’tan tamamen kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Kat Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da planlı silahlı saldırıya ait eden Alparslan Arslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 yıl hapishane cezasına çarptırıldı.

2021- Keleş Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun oylumlu isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, celal adamı yetiştirilmesi için Sultan II. Bayezid tarafından kuruldu. Okulda 1868’bile Frenkçe eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında tahta güzeşte, 72 yıl Fransa’yı yönetmen, Fransızların “Gün Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Eksiksizlik Vakarlı, Başkomutanlık Yer Savaşı’nın kazanılması üzerine emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana mevrut depremde 300 bin güç öldü.

1924- Ankara Devlet Konservatuvarının temelini oluşturan “Müzik Muallim Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Bir Numara Tababet Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Kemal Rabıtalı’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arapça ve Acemce dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri heybet tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması üstüne II. Acun Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Dünya Barış Günü” zar edildi.

1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti ihtarname etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır dışı edilebileceğini açıkladı.

1969- Yaşamış Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek acun rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde diyanet dersi zorunlu kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında ayrımsız orman bekçisi ile 14 leşker şehit oldu.

1998- Türk sinemasına 46 sene bakım veren yönetmen Osman F. Seden emrihak etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta gidiş geliş kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’da yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu leşker üstünde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Küçük Asya Ajansı, Kürtçe bilgi yayımına başladı. AA, sonunda im dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Genel Müesses, FETÖ soruşturması kapsamında geçici yerine görevden uzaklaştırılan 543 hakim ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’de çıkan büyük yangında 20 binden aşkın yapı mecmu oldu. Katip Çelebi’ye bakarak kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösemen Sultan, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli Tüfek ayrımsız savaşta ilk kez kullanıldı.

1900- Almanya ile MEMLUK arasında telgraf kullanımı başladı.

1922- Halas Savaşı’nda, Palikarya Orduları Başkomutanı General Trikopis köle edildi.

1925- Mapus ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların kapela giymesine karar verildi.

1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği evvel gösteriş yarışmasında Feriha Tevfik Hanım, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Kemal Rabıtalı, Sadri Maksudi (Arsal) Eş’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini üstelik ecnebi dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu ilan edildi. Hatay Budun Meclisi evvel toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i reisicumhur seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. MEMLUK Başkanı Truman zaferi car etti ve İkinci Acun Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, yıpranmamış kurulan Yıldız Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin yaşama öldü.

1968- Gazeteciliği meslek edinmiş ilk kadın yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’dahi memat etti.

1974- Türkiye Ilmî ve Teknolojik Araştırı Kurumu (TÜBİTAK) Marifet Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen hesap, Erdal İnönü fizik, Kazım Türker tababet dalında bergüzar aldı.

1985- Kaş Limanı açıklarında 3 bin 400 yıl önceki batan, fil alımlı pırtı ve bakır, sövme parçalarıyla hamile gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Arsıulusal Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın Yeryüzü Zinde Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk kalp naklini gerçekleştiren Cenup Afrikalı önsezi cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Sormaca Komisyonu, Semavi Marmara saldırısıyla ilgili hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun lüks ve açıklama edilemeyen yavaş kullandığı, yolculara şiddetli muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun üzerine Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Selen Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo aracılığıyla fotoğraflandı. Türkiye ve uluslararası kamuoyunda yankı uyandıran ışık, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı yönetmen Kerimov, us kanaması zımnında hastanede otama görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının baştan başlamasının peşi sıra geçmiş uçak, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Uluslararası Vukuf İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Onursal Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında ölüm etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla ABD’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Atlı Tramvay, Konstantin Karopana aracılığıyla çalıştırıldı.

1883- Zalim yazar İvan Turgenyev, Paris namuslu öldü.

1895- İlk heveskâr ayak topu maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki önceki haftalık humor dergisi “Türlü” yayımlanmaya başlandı.

1912- Bahir Kuvvetlerine şart bulmak üzere dünyanın önceki konserve fabrikası İngiltere’üstelik açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin önceki sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki dönem sonra İngiltere ve Fransa, Almanya’ya çarpışma ilan etti.

1952- Ağrı Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Başarmış Çakırhan, Ağabey Konak Mimarlık Ödülü’nü aldı.

1988- Bozuk başbakanlardan Ferit Melen ölüm etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun evvel spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin zahmetli imamı Küçümseme Ali Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar vasıtasıyla linç edildi.

2008- Reisicumhur Abdullah Gül, Ermenistan Reisicumhur Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Acun Kupası kol elemesi futbol karşılaşması için yaptığı daveti kabul etti.

2013- 28 Küçük Ay süreci olarak bilinen döneme ilgilendiren eski Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Enerjik Ayrımsız ve sakat YÖK Başkanı Eksiksizlik Gürüz’ün de aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni cebren devirmeye, düşürmeye katılma” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Şişman Selçuki Devleti’nin kurucusu Tuğrul Mir öldü.

1682- İngiliz astronom Edmund Halley, henüz sonra kişi adı sunulan kuyruklu yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, KÖLE birliklerine tasdik oldu. Son nazik Amerikan-domestik savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Kemal Rabıtalı’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Dünya Hazar Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet hesabına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü musahabe etti.

1970- Şili’da toplumcu önder Salvador Allende başbuğ seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci yazar Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Polat, İsviçre yoluyla Türkiye’ye iadeli edildi. Çelik, 16 Eylül’da 17 yıl aradan sonraları çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Yazar Yaşar Kemal’e, Ermenistan Hars Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.