Çiçek aşısı, primat çiçeğine alın yüzdelik 85 koruyor

Primat çiçeği hastalığının habercisi olan belirtilere yenileri eklendi

Doç. Dr. Tuğba Solgun:

“İnsandan insana çok mahdut bulaşmıyor”

“Sökel kişilerin kullandığı havlu ve çarşaf kadar kuma makbul eşyalar maymun çiçeğini yayabiliyor”

“Ancak serencam bildirilen vakalarda gâh değişikliklerin olduğunu, ateşi ve ak kan bezlerinde şişmesi olmayan ya dahi deri lezyonları henüz evvel aşina seyrinden ayrımlı kendisine hisse senedi gösteren hastalar görüldü”

DENİZLİ – Güneş Tacı pandemisinin etkileri bitmeden ortaya sâdır primat çiçeği virüsü, birlik dünyada yayılmaya bitmeme ediyor. İnsandan insana dümdüz bulaşmayan hastalığın yeni belirtilerinin tayin edildiğini kaydeden Doç. Dr. Tuğba Sarı, “Çiçek aşısı primat çiçeği hastalığına karşı koruma sağlıyor. Özellikle 1980 yılından geçmiş bu çiçek aşısıyla aşılananların yüzde 85’nin bu hastalığa alın korunduğunu biliyoruz” dedi.

Primat çiçeği virüsü, Türkiye karışma almak için bir nice ülkede görülmeye bitmeme ediyor. Uzmanlar enfekte kişinin sekresyonları ile detaylı devamlı yakın birlik ve deri lezyonları eliyle bulaşan maymun çiçeği hastalığının çıkma potansiyelinin olduğunu belirtiyor. Türkiye’üstelik tespit edilen vaka sayısı 5’e yükselirken, kalan fenomen sayıları nedeniyle bazı ülkelerde ‘müstacel durum’ car edildi. Afrika’bile yıllardır tanıdık ve şu anda başta Avrupa girmek amacıyla ve birçok ülkede etkisini sürdüren primat çiçeği virüsü tespit edilen önceki hastalardan farklı yerine son dönemde yeni belirtilerin ortaya çıktığını duyuruldu.

Hastalığın klinik olarak, acı, halsizlik, bezginlik, kelle ağrısı, ten döküntüleri ve kabarık ak kan bezleri ile kendini gösterdiğini açıklanan Pamukkale Üniversitesi Hastanesi Tababet Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji KIŞI. Akademisyen Doç. Dr. Tuğba Soluk, maymun çiçeğinin evvel olarak 1958 yılında laboratuvar hayvanlarında yapılan ayrımsız çalışmada tespit edildiğini söyledi. Hastalığın bu nedenle maymun çiçeği (monkeypox) olarak isimlendirildiğini ve insanlarda ilk kez 1970 yılında Afrika’birlikte tanımlandığını belirten Doç. Dr. Soluk, “Bugüne kadar Mutedil ve Günindi Afrika’nın tropikal baran ormanlarında endemik yerine tanıdık primat çiçeğinde, Mayıs 2022’den itibaren hele Amerika ve Avrupa’birlikte başta koyulmak üzere dünyanın bir nice ülkesinde vakalar bildirilerek, haddinden fazla faziletkâr marazlı sayılarına ulaşıldı. Şu zaman acun genelinde 28 bin 142, Türkiye’dahi ise 5 pestil tayin edildi. Bilindiği gibi hastalığın alışılagelen görüldüğü yerlerden ayrımlı toprak ve ülkelerde görülmeye başlaması dolayısıyla 23 Temmuz’bile Acun Esenlik Örgütü ivedi format ilan etti. Salgın yahut pandemi yerinde ise daha ayrımlı. Covid-19’u yaşıt verecek olursak on binleri, yüzbinleri ve dünyanın birlik bölgelerini etkileyen benzeri durumdu. O nedenle da pandemi car edildi. Bu hastalık için elan henüz pandemiden meze edemeyiz” dedi.

“İnsandan insana bayağı bulaşmıyor”

Afrika koşullarında taklitçi çiçeği virüsünün hayvanlardan insana bulaşmasının enfekte hayvanların içki, üzeri sıvıları, deri ve mukoza lezyonlarıyla aracısız temasla veya ısırıkla meydana geldiğini kaydeden Doç. Dr. Solgun, maymunlar ve insanların tesadüfi han olduğunu savundu. Maymun çiçeğinin tabii rezervuarının daha tanımlanmadığını fakat kemirgenlerin balaban ölçüde çalım oynadığının düşünüldüğünü kaydeden Doç. Dr. Zerrin, şöyle konuştu:

“Jale ve az pişmiş enfekte hayvan etlerinin ve diğer hayvani ürünlerinin yenilmesi ayrımsız risk faktörü oluşturuyor. İnsandan insana bulaşması ise çokça bayağı olmuyor. Pestil kişinin sekresyonlarıyla tafsilatlı süreli yakın bağlanak, cilt lezyonları ile direkt bütünlüğü dağılmış ten veya mukozalarla (göz, burun, kavşak mukozaları kabil) birlik ya dahi yakın zamanda cilt lezyonlarından kontamine reşit nesnelerle yakın temas ile sirayet gerçekleşebiliyor. Bu şekildeki bağlantı ise genel namına tıpkı evi paylaşan kişilerde, kapalı ortamlarda çok ince kesiksiz mümasil mesafede bulunanlarda ve enfekte kişiyle bağlanak eden esenlik çalışanlarında risk oluşturuyor. Literatüre eskimemiş yerine sayrı kişilerin çarşaflarını değiştirenler başta girmek için afiyet çalışanlarına bulaşın gerçekleştiği vakalar birlikte girmiş durumda”

“Çiçek aşısı ile bu hastalığa karşı koruma sağlıyor”

Enfekte anneden bebeğe eş eliyle bulaş sonucu yenidoğanda doğuştan maymun çiçeği hastalığı bulgularına rastlanabileceğine dikkat çekici Doç. Dr. Sarı; “Çiçek hastalığı, acun üzerinden tamamen ortadan kaldırılana kadar uygulanmış olan çiçek aşıları, maymun çiçeği hastalığına cebin da koruma sağlamaktadır. Ülkemizde 1980 yılına büyüklüğünde çiçek aşısı rutin namına uygulanmıştır. 1980 yılı öncesi doğumlular çiçek aşıları var ise maymun çiçeği hastalığına karşı tahminî yüzdelik 85 oranında korunmaktadır. Çiçek hastalığına karşı önceleri aşı yapıldığının göstergesi yerine dolay branş dip kısmındaki aşılama izi akseptans edilebilir. Zaman bundan sonra, çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değildir. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dair kullanılmamış tıpkı aşı, 2019’üstelik taklitçi çiçeğinin önlenmesi amacı ile ÇAKER Azık ve İlaç Ajansı ve Avrupa İlaç Ajansından kullanma onayı almıştır. amma velakin telkih kısıtlanmış yerine ulaşılabilir durumdadır. Klinik kullanımı iki doz şeklindedir” şeklinde konuştu.

“Taklitçi çiçeğinin bakir belirtileri ortaya artık”

Maymun çiçeği hastalığının kap lezyonlarının, 1980 yılında acun çapında bulunmayan edildiği car edilen çiçek hastalığına benzer olduğunun altını çizen Doç. Dr. Zerrin, hastalığın ortaya sâdır yeni belirtileriyle ait namına şu bilgileri paylaştı:

“Hastalığın gurk süresi 21 güne büyüklüğünde uzayabiliyor. Eğer nahoş benzeri boyut var ise 21 zaman boyunca kendimizi klinik semptomlar açısından strateji etmemiz gerekiyor. Maymun çiçeği, çiçek hastalığından elan bir iki geçici ve elan birkaç bunaltıcı hastalığa sebep oluyor. Klinik bulguları 2-4 hafta süren hastalığın dünyadaki ahiret yolculuğu oranı yüzdelik 3-6 yerine belirleme edilmiş durumda. Deri lezyonları gövdeden tezayüt yüz, branş ve bacaklarda derişme eğiliminde ve ayrımsız zamanda kenar içi, genital kesim, göz, avuç ve fut tabanlarında da yaralar ortaya çıkabiliyor. Lezyonların sayısı ise yalnız biraz nüsha ile birkaç bin adete kadar değişebiliyor. Ancak serencam bildirilen vakalarda bazı değişikliklerin olduğunu, ateşi ve lenf bezlerinde şişmesi olmayan ya de kap lezyonları henüz evvel bilinen seyrinden farklı namına iş gösteren hastalar görüldü. Sunma kalın genç yaştaki erkeklerde tanıdık çor çocuklarda evet dahi henüz ilk çiçek aşısı ile aşılanmış ati yaştaki kadınlarda üstelik ortaya çıkabiliyor”

Geliştirilen gâh antivirallerin kesme olmamakla alay malay primat çiçeği hastalığında etken olabileceğinin altını çizen Doç. Dr. Zerrin, temel tedavinin ise semptomları kesmek, komplikasyonları irca etmek üzerine oturmuş, klinik hizmet ve sponsor tedavi olduğunu sözlerine ekledi.